2. De eenhedenverwarring blijft
Heimwee naar de calorie.
In “Rekenen Met Energie” schrijf ik eens per twee weken over de energietransitie. Ik beperk mij tot eenvoudige vragen en het uitleggen van wat er gaande is. Cijfers en feiten zijn daarbij belangrijker dan meningen en speculaties. Maar zoals ik vaak uitleg in mijn cursussen: het gaat niet alleen om cijfers, het gaat ook om taal en de betekenis van woorden en begrippen. Vandaag over de verwarring over Eenheden en Begrippen.
In mijn workshops begin ik altijd heel schools met de eenheden en begrippen. Het gaat dan vooral om Energie en Vermogen en de bijbehorende eenheden. De kWh en calorie zijn meestal wel bekend als eenheid voor energie, maar TOE, BTu of Joule zijn vaak nog vreemd. Bij vermogen gaat het om Watt, maar de Paardekracht (PK) wordt ook nog gebruikt. Dat Kracht toch weer iets anders is dan Vermogen, leidt dan vaak tot verwarring.
Het verschil en het verband tussen Energie en Vermogen is niet zo moeilijk te begrijpen, maar toch worden ze vaak slordig benoemd in nieuwsberichten. Het gaat dan over windmolens met een jaarproductie van 7 MW of een vermogen gelijk aan 10.000 huishoudens... Vriendelijke verzoeken om deze onzin te rectificeren leveren meestal niks op, ik ben blijkbaar een kniesoor die zich drukt maakt om niks.
Er worden ook nieuwe eenheden bedacht. De omvang van zonnevelden wordt niet in hectare uitgedrukt maar in voetbalvelden en voor de hoogte van windmolens gebruikt men domtorens of martinitorens.
Zo’n goedbedoelde variant is ook bedacht voor de energie-opbrengst, men gebruikt dan de eenheid “energie van huishoudens”, want wie kan zich iets voorstellen bij MWh? Maar meestal bedoelt men met energie huishoudens het stroomverbruik van het gemiddelde huishouden. Dat is slechts 20% van het energiegebruik van een huishouden. De argeloze lezer denkt dat we in Nederland 7,2 miljoen huishoudens hebben. Maar ons energiegebruik uitgedrukt in “stroomverbruik huishoudens” is 176 miljoen huishoudens….
Een veel voorkomende fout is de aanname dat de energietransitie bepaald wordt door hernieuwbare elektriciteitsproductie. Op 2 januari had Trouw een artikel over de energietransitie in Denemarken. De schrijver beweerde: Ruim de helft van het Deense energieverbruik is afkomstig van wind, en twee derde is hernieuwbaar. Maar ze vergat te vermelden dat het slechts om het stroomverbruik ging.
Voor het gebruik van eenheden zijn internationale afspraken gemaakt, maar in de praktijk verzetten we ons daartegen. In de jaren ’70 werd al afgesproken dat de standaardeenheid voor energie de Joule zou zijn, waarbij de Joule gelijk is aan Wattseconde. Maar we kunnen nog steeds niet afscheid nemen van de calorie, daarom staat op elke voedsellabel de energiewaarde nog uitgedrukt in calorie én in de verplichte Joules. Ook het modernste sporthorloge gebruikt nog steeds de calorie, de sportwereld kan blijkbaar ook niet wennen aan de Joule.
Joule is de standaard, maar in internationale vergelijkingen tussen landen gebruikt men toch vaak de eenheid Ton Oil Equivalent (TOE) die zo mooi overeenkomt met 10 miljard calorie. Maar olie zelf wordt niet verhandeld in tonnen maar in vaten of barrels. En Ton Coal Equivalent (TCE) wordt ook nog gebruikt.
In de rapportages van het CBS over de energietransitie wordt (bijna) alles keurig in PetaJoule (PJ) uitgedrukt. Maar in het beleid vallen we vaak terug op TWh (miljard kWh). We zien het in de opgave die in de Regionale Energie Strategie (RES) moet worden uitgewerkt: de opdracht is gezamenlijk 35 TWh aan stroom uit zon- en wind te realiseren in 2030. Het nieuwe energielabel voor woningen gebruikt nu de kWh als eenheid, de energiebehoefte voor verwarming van de woning wordt uitgedrukt in kWh per m2. Dat is best handig, toch blijven we ons gas afrekenen in kubieke meters, hoewel de gasmarkt rekent in de eenheid MWh. Om de verwarring te vergroten wordt warmteleverantie met een warmtenet afgerekend in GJ.
Dit gegoochel met eenheden bevordert de transparantie niet en het is een bron van verwarring en fouten.
Ik zou het liefst weer terug gaan naar de calorie, de hoeveelheid energie die nodig is om 1 gram water 1 graad in temperatuur te verhogen. Dat snapt iedereen en daarmee kan je heel goed rekenen. Maar deze wens zal niet in vervulling gaan, ga er maar vanuit dat we alle eenheden door- en naast elkaar blijven gebruiken, niks aan te doen.
Enkele passende links voor het omrekenen van eenheden:
Vindt u dit een waardevolle nieuwsbrief? Ik verzorg ook (online) cursussen “Rekenen Met Energie”, vanaf 60 minuten tot een halve dag. Klik hier om meer te weten.
Ik wil geen complotdenker zijn, maar heb wel het gevoel dat diverse actoren belang hebben bij de verwarring, dus deze graag instandhouden of vergroten. Als je nou toch minder advieswerk doet zou je eens een lijstje mogen publiceren van de grootste boefjes op dit front.😜