13. Liggen we op schema?
Elk jaar een fijn hoogtepunt, de CBS-cijfers over hernieuwbare energie. Nee, we liggen niet op schema...
CBS publiceert eind september altijd de cijfers over het voorgaande jaar. Elk jaar in (min of meer) hetzelfde format, met veel cijfers en duidelijke uitleg. Dit jaar was de uitvoering iets moderner en meer webbased, maar de structuur is gelukkig nauwelijks veranderd.
De belangrijkste cijfers staan in tabel 2.1.1 (klik voor de link) het overzicht van alle hernieuwbare productie, met rechtsonder het resulterende percentage: 11,1%. Toch wel teleurstellend veel minder dan de 14% die we hadden afgesproken voor 2020. Voor de EU was deze afspraak verplichtend conform de Hernieuwbare Energie Richtlijn van 2008. Nederland ontloopt de boete handig door een deel van de Deense productie, voor veel geld, over te boeken naar Nederland.
Het percentage hernieuwbaar (11,1%) wordt bepaald door de hernieuwbare productie (219,6 PJ) en het totale gebruik (1980 PJ). Dankzij de corona zakte het eindgebruik in 2020 fors, als het gelijk was gebleven met bv. 2018 (2130 PJ), dan was het percentage 10,3% geweest.
De nieuwe mijlpaal is 2023, dan zouden we op 16% moeten komen. Als we met het eindgebruik rond 2100 PJ blijven hangen, dan zou dat 252 PJ zijn. Deze toename van 33 PJ vraagt een verdubbeling van wind op land of zon. Is dat haalbaar? Het is niet onmogelijk, maar de ambitie voor 2030 is nog veel hoger – dat wordt echt lastig, tenzij het eindgebruik fors daalt.
De 11% (219 PJ) is voor 54% afkomstig uit biomassa. De maatschappelijke waardering van biomassa is tegenwoordig anders dan in 2008 toen we de afspraken maakten in EU verband met de Hernieuwbare Energie Richtlijn. Deze was gericht op 4 doelen: afbouw van de fossiele energie-afhankelijkheid; economische groei en nieuwe economische activiteiten; minder milieubelasting en minder CO2 uitstoot. Inmiddels is het energiebeleid vooral klimaatbeleid geworden en lijkt het alleen nog om de CO2 uitstoot te gaan. Dat leidt ertoe dat de hernieuwbare grondstof biomassa opeens niet meer zo goed past in het klimaatbeleid.
Bedenk: hernieuwbare energie; schone energie; groene energie; duurzame energie; klimaatneutrale energie zijn niet het hetzelfde.
In het rijtje biomassa is de bijmenging van ethanol en biodiesel altijd een belangrijke, maar omdat we veel minder reden in 2020 zakte de bijmenging wat terug naar 24,3 PJ (in 2019 nog 28,4 PJ). De bijstook in de elektriciteitscentrales steeg in 2020 naar 19,7 PJ, in 2018 was het 7,9 PJ. De particuliere houtstook is altijd opmerkelijk groot: 16,2 PJ. Bijna net zo veel als wind op zee.
Na een paar jaren van stagnatie groeide de opbrengst van wind op zee en wind op land weer. Â Er werden 189 molens op land bijgeplaatst en 77 werden verwijderd, het totaal op land is nu 2144 molens, met een vermogen van 4159 MW. Dat is een mooi resultaat maar het ligt ver achter de 6000 MW op land die de provincies in 2008 hadden toegezegd.
Op zee kwamen er 173 molens bij, er werden geen molens verwijderd, het totaal is nu 462 molens met een vermogen van 2460 MW. In totaal, op land en op zee, Â dus 6600 MW.
De tendens bij de moderne molens is: hoger, groter, meer uren. De gemiddelde opbrengst in Wh per Watt steeg (op land) naar 2559 uren, maar op zee daalde het van 3733 uren in 2019 naar 3618 uren in 2020 – 2020 was geen goed windjaar...
De zonproductie was opmerkelijk succesvol, zowel op de daken als in de grote PV parken. In 2020 bereikte het totale vermogen 10.717 MW waarmee 8144 miljoen kWh (8,1 TWh) werd geproduceerd, 145 keer meer dan in 2010 !!
In 2020 liep het aantal projecten dat niet doorging en dus geen gebruik kon maken van de toegekende SDE-subsidie ook weer op, dit zijn vooral de projecten op daken. In 2019 bedroeg de vrijval ongeveer 1 025 MW, in 2020 was dit 1662 MW! Het blijkt toch nog niet zo makkelijk om grote dakprojecten te realiseren.
Teleurstellend dat zon-thermie zo achterblijft (1,2 PJ), er werden wel collectoren geplaatst maar er worden er ook veel weggehaald. In 2005 was dat nog heel anders, toen was zon-thermie nog zeven keer groter dan zon PV (0,7 PJ vs 0,1 PJ).
Een leuke bijdrage (8 PJ) komt uit de buitenlucht. Als een warmtepomp energie onttrekt aan de buitenlucht, dan mag deze energie meegeteld worden als hernieuwbare energie….
Hoewel er mooie ontwikkelingen zijn, zijn er ook zorgen. De grote groei van de biomassa bijstook verminderde de pijnlijke achterstand van Nederland, maar dit is geen blijvende oplossing. De maatschappelijke weerstand tegen windmolens groeit, met 2144 molens vertellen we elkaar dat het land he-lel-maal vol zit. Van het vaste voornemen om energie te besparen komt weinig terecht, we beloven het al 30 jaar en we weten dat het moet. Maar het gebeurt niet.
Ondersteunende links:
Minister Kamp hield altijd vol dat we de 14% zouden halen….
CBS Hernieuwbare energie 2019 en 2018